Blog

Η μετάβαση από την ελευθερία των καλοκαιρινών διακοπών στη ρουτίνα του σχολείου μπορεί να προκαλέσει άγχος και ένταση σε πολλά παιδιά και γονείς.

Συχνά επιδεινώνεται κατά τη μετάβαση από τις καλοκαιρινές διακοπές στην επιστροφή της ρουτίνας και του σχολείου, καθώς τα παιδιά καλούνται να αφήσουν πίσω την ανεμελιά του καλοκαιριού και να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις και αλλαγές.

Η επιστροφή στο σχολείο και ειδικά για τα παιδιά που θα πάνε για πρώτη φορά, είτε παιδικό σταθμό, είτε νηπιαγωγείο ακόμα και στην πρώτη δημοτικού είναι ακόμα πιο δύσκολη περίοδος καθώς έρχονται αντιμέτωπα, τόσο εκείνα όσο και οι γονείς τους, με την πρώτη επαφή στο σχολικό πλαίσιο, την προσαρμογή και την αλλαγή της καθημερινότητας.

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που βιώνουν πολλά παιδιά όταν απομακρύνονται από τους γονείς τους ή το ασφαλές περιβάλλον που έχουν συνηθίσει.

Είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο που περνούν τα παιδιά μέχρι τις πρώτες τάξεις του σχολείου, όπου το κάθε παιδί θα εκφράσει ή και βιώσει με τον δικό του τρόπο, ένταση και διάρκεια.

Κάποια παιδιά θα προσαρμοστούν πολύ γρήγορα χωρίς ιδιαίτερες εντάσεις, ενώ άλλα θα δυσκολευτούν περισσότερο με κλάματα, φωνές, άρνηση, εναντίωση, ξεσπάσματα ή και αυξημένη προσκόλληση στον βασικό φροντιστή τους.

Και δικαιολογημένα όλα γιατί, όσα γνωρίζει μέχρι τώρα το παιδί … από το παιχνίδι, την εξερεύνηση, την ξεκούραση και την μάθησή του, έχουν συμβεί όλα όσο είναι ασφαλή στη σχέση του μαζί μας.

Αν λοιπόν ο αποχωρισμός είναι δύσκολος τόσο για το παιδί όσο και για εσένα δώσε τη χάρη στον εαυτό σου. Το παιδί σου νιώθει ασφάλεια, προστασία και αγάπη ώστε να μπορεί να εκφράσει αυτή τη δυσκολία του με τον μοναδικό τρόπο που ξέρει.

Η σύνδεση που έχουμε αναπτύξει με το παιδί μας αποτελεί θεμέλιο για την προσωπικότητά του.

Γι αυτό και ο αποχωρισμός μοιάζει δύσκολος και ίσως να είναι κάποιες φορές.

Ο αποχωρισμός μπορεί να προκαλέσει ανησυχία στα παιδιά, φόβο για την αποσύνδεση και συναισθήματα άγχους.

Τα παιδιά θα κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν τον αποχωρισμό. Γιατί με αυτή την αλλαγή αισθάνονται δυσάρεστα και στον εγκέφαλό μας δεν αρέσει να αισθάνεται δυσάρεστα γιατί το εκλαμβάνει ως απειλή για την επιβίωση του.

Και όταν ο εγκέφαλός μας λάβει απειλή, είτε είναι υπαρκτή, είτε όχι τότε θέτει το σώμα σε κατάσταση επιβίωσης με το λεγόμενο

Πάλη – Φυγή – Πάγωμα / Fight – Flight – Freeze.

Αυτός ο φόβος/απειλή μπορεί να εμφανίζεται στο παιδί με συμπεριφορές όπως το να φωνάξει, να χτυπήσει, να γκρινιάζει, να κρέμεται απ το πόδι του γονέα, να κάνει αστεία ή να γελάει έντονα, να προσπαθεί να διαπραγματευτεί και να είναι γενικά ανήσυχο.

Πρέπει να έχουμε στο νου μας, ότι όλες αυτές οι συμπεριφορές προέρχονται από το συναισθηματικό μέρος του εγκεφάλου και όχι από τη λογική.

Κάτι το οποίο είναι απόλυτα φυσιολογικό στην ανάπτυξη του παιδιού.

Όταν τα παιδιά αισθανθούν την “απειλή” του αποχωρισμού από τον γονέα, τα συναισθήματά του γίνονται τόσο έντονα που καταβάλουν όλο τον εγκέφαλο και το σωματάκι τους με αποτέλεσμα να απορυθμίζονται, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά.

• Πολλοί γονείς φοβούνται να αφήσουν το παιδί τους υπό την προσοχή σε κάποιον άλλον φροντιστή και ανησυχούν για το αν αυτός ο φροντιστής είναι ικαν@ να φροντίσει το παιδί τους όπως οι ίδιοι.

• Ακόμα μπορεί να φοβούνται μήπως χάσουν την σύνδεση που έχουν με το παιδί τους και αντ’ αυτού το παιδί αναπτύξει μια πιο ισχυρή σύνδεση με τον φροντιστή.

• Σε κάποιους, τους λείπει ο χρόνος αυτός που περνούσαν μαζί με το παιδί τους ή κάποιο άλλοι νιώθουν κακοί γονείς επειδή δεν τους λείπει το παιδί όσο είναι στο σχολείο.

• Άλλοι γονείς μπορεί να φοβούνται μήπως ο αποχωρισμός επηρεάσει αρνητικά τη σχέση με το παιδί τους και το παιδί δεν θα τους το συγχωρήσει ποτέ.

• Ή ακόμα και ότι το παιδί θα αισθανθεί ότι το εγκαταλείπουν και θα του δημιουργήσουν τραύμα.

Αν με κάτι από τα παραπάνω ταυτίστηκες ή και με όλα, θα ήθελα να πάρεις μια βαθιά αναπνοή από τη μύτη στην κοιλιά σου και να εκπνεύσεις από το στόμα όσο πιο αργά μπορείς.

Δεν είσαι η/ο μόνη/μόνος μαμά ή μπαμπάς που έχει αυτές τις ανησυχίες. Οι περισσότεροι γονείς δυσκολεύονται με τον αποχωρισμό στο σχολείο, βρεφικό, παιδικό κλπ…. Ή έχουν και μικτά συναισθήματα όσο είναι μακριά από τα παιδιά τους.

Το να δουλεύεις ή ακόμα και να έχεις ανάγκη να είσαι κάποιες ώρες χωρίς τα παιδιά δεν σε κάνει κακό γονιό.

Μπορείς να έχεις έναν ασφαλή και ισχυρό δεσμό με το παιδί σου ακόμα και όταν είστε χώρια.

Για τους γονείς, ένα από τα πιο δύσκολα σημεία του να έχεις ένα παιδί που δεν θέλει να σε αποχωριστεί είναι να αντιμετωπίζεις τις δικές σου ενοχές και να ανησυχείς ότι προκαλείς πόνο στο παιδί σου.

Θέλω να έχεις υπόψιν σου πως,

«Το να αισθάνεσαι άγχος και να το εκφράζεις, από μόνο του δεν είναι επικίνδυνο ή επιβλαβές, απλώς αισθάνεσαι άβολα. Οικοδομούμε τις δεξιότητές τους για να έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν και να ανέχονται δύσκολες στιγμές και αυτά τα άβολα συναισθήματα».

Άρα, κατά κάποιον τρόπο πρέπει εμείς να είμαστε κάπως γενναίοι και ρυθμισμένοι/ήρεμοι σε αυτές τις καταστάσεις για να μπορέσει το παιδί μας να προχωρήσει όσο πιο ομαλά σε αυτόν τον αποχωρισμό.

Ωστόσο, ο γονιός πρέπει να πιστέψει και να είναι σίγουρος για την επιλογή του και να έχει εμπιστοσύνη στο παιδί του για να μπορέσει να διαχειριστεί μια αλλαγή, μια νέα εμπειρία.

Γιατί αν ο ηγέτης (leader) που χρειάζονται τα παιδιά μας, που είναι οι γονείς τους, που είμαστε εμείς, αν δεν είμαστε σίγουροι για την απόφασή μας, δεν νιώθουμε άνετα, έχουμε αμφιβολίες, είναι πολύ, πολύ δύσκολο για ένα παιδί να είναι εκείνο που θα νιώθει άνετο και ήρεμο εκεί και να μας αποχαιρετήσει στο τέλος.

Αν ανησυχούμε ότι δεν είναι έτοιμο, προσθέτουμε όλη αυτή την πίεση στο παιδί μας και σε αυτήν την εμπειρία του αποχωρισμού.

Θα ήταν ασυνήθιστο αυτό να είναι μια εύκολη εμπειρία χωρίς δυσκολίες.

Είναι μια αβάσιμη προσδοκία που δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.

Το να βλέπεις τη μαμά ή τον μπαμπά να φεύγει μπορεί να φαίνεται πραγματικά τρομακτικό για τα παιδιά.

Όμως θέλω να ξέρεις και να εμπιστεύεσαι πραγματικά ότι δεν είναι «κακό» αν το μικρό σου κλαίει όταν φεύγεις από το πλευρό του. Τα συναισθήματα του παιδιού δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβάστε ή να αποφύγετε. Αυτό, που πραγματικά χρειάζεται να πετύχετε είναι ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ.


Αυτό που εννοώ είναι ότι ενώ, ναι, είναι εντάξει για το παιδί σου να δυσκολεύεται
την ώρα που φεύγεις, έτσι κι εσύ θέλεις να μπορεί να ανακάμπτει από αυτά τα συναισθήματα σε ένα λογικό χρονικό διάστημα.

Η ανάκαμψη είναι το κλειδί εδώ.

Αυτή είναι η «ισορροπία» που θέλουμε.

Και αυτό ακριβώς θα δούμε πως να πετύχουμε εδώ στη συνέχεια…

Για την καλύτερη προετοιμασία για αυτή τη μετάβαση ακολουθούν τα παρακάτω βασικά βήματα:

Βρείτε ένα σχολείο/παιδικό/βρεφικό για το οποίο μπορείτε να αισθάνεστε όσο περισσότερο μπορείτε σίγουροι και ασφαλής γιατί, δυστυχώς, το επίπεδο αυτοπεποίθησής μας είναι εκείνο που θα δίνει πάντα τον τόνο στη φωνή και στη στάση του σώματός μας.

Τα παιδιά μας δεν μπορούν να είναι αυτά και δεν πρέπει να είναι εκείνα που θα μας καθησυχάσουν ότι αυτό είναι το σωστό μέρος για εκείνα.

Πραγματικά πρέπει να ξεκινήσει από εμάς.

Προετοιμάστε τα παιδιά, ειλικρινά, με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες. Πράγματα που γνωρίζουμε για αυτό το σχολείο, πώς θα είναι η μέρα, πώς θα είναι ο αποχωρισμός.

SOS: Αυτό όμως που δεν θέλουμε να κάνουμε είναι να υπερβάλουμε και να το κάνουμε να φαίνεται σαν κάτι σούπερ ντούπερ και φανταστικό! Ή να προσπαθήσουμε να το προωθήσουμε σαν διαφημιστικό σποτ στο παιδί μας, όπως τι ωραία που θα είναι, και πόσο καλά θα περάσει, πόσους φίλους θα κάνει κτλ…

Απλώς να μοιραστούμε μαζί του τα γεγονότα και να μην προσπαθούμε να του υπαγορεύσουμε πώς θα αισθανθεί για αυτήν την κατάσταση.

Αν προσπαθούμε πολύ να ωραιοποιήσουμε τα πράγματα θα ενεργοποιηθεί ο εγκέφαλός τους, ο ποίος είναι τρομερά ικανός στο να σκανάρει για απειλές.

Όταν θα αισθανθεί ότι υπάρχει μια προσπάθεια και ένα σπρώξιμο για να κάνει κάτι καινούργιο θα μπει σε κατάσταση άμυνας.

Γι’ αυτό λοιπόν μόνο περιγράφουμε όσα γνωρίζουμε χωρίς να υπερβάλουμε!

Ένας βοηθητικός διάλογος είναι:

“ Ποιος σε φροντίζει στο σπίτι: Εγώ και ο μπαμπάς.

Παίζουμε μαζί, μαγειρεύουμε μαζί ……

Όταν θέλεις αγκαλιά, εγώ σε παίρνω ή ο μπαμπάς.

Όταν διψάς πίνεις μόν@ σου το νερό σου από το μπουκάλι σου.

Όταν πεινάς, σου δίνουμε φαγητό, εγώ ή ο μπαμπάς. Σωστά;

Στο σχολείο που θα πας, η δασκάλα σου θα είναι εκείνη που θα σε φροντίζει εκεί.

Θα παίζεις μαζί της παιχνίδια, θα σου δώσει το φαγητό σου, αν νιώσεις λύπη ή θυμό με κάτι θα είναι εκείνη εκεί να της το πεις και να σε βοηθήσει, αν θέλεις αγκαλίτσα θα της το πεις.”

Συνεχίζουμε με τη διαδικασία του χαιρετισμού και ότι γνωρίζουμε για το πρόγραμμα του σχολείου.

Το τρίτο πολύ βασικό είναι να καλωσορίσετε τα συναισθήματα, όποια κι αν είναι.

Καθώς μιλάτε στο παιδί σας για αυτήν την κατάσταση τις προηγούμενες εβδομάδες ή μέρες, είτε έχετε πάει να επισκεφτεί το σχολείο είτε έχετε συναντήσει τους δασκάλους, μπορεί να έχει ανάμεικτα συναισθήματα γι’ αυτό ή ίσως μόνο “αρνητικά” συναισθήματα, απλά θα δώσετε χώρο για όλα αυτά τα συναισθήματα με ενεργητική ακρόαση.

Με αυτόν τον τρόπο δίνετε την ευκαιρία στο παιδί να επεξεργαστεί και να αποβάλει όλο αυτό το συναισθηματικό βάρος.

Το να καλωσορίσετε το παιδί σας να τα μοιραστεί μαζί σας είναι αυτός ο ανάποδος τρόπος που τα βοηθά πραγματικά να αισθάνονται καλύτερα για αυτή την κατάσταση.

Οπότε αντί να του πείτε

– “Ελα, μια χαρά θα είσαι. Θα δεις πόσο θα σου αρέσει και θα κάνεις και πολλούς φίλους. Μην κλαις, σταμάτα. Είσαι μεγάλο παιδί τώρα, δεν είσαι μωρό,”

Πείτε τα παρακάτω…. Ανάλογα τη στιγμή, ή στην προετοιμασία ή κατά τον αποχωρισμό.

– «Ακούω/βλέπω πραγματικά πόσο δύσκολο σου είναι να πας στο σχολείο (αύριο) και το καταλαβαίνω απόλυτα. Και ξέρω επίσης ότι μπορείς να το κάνεις, παρόλο που είναι πολύ δύσκολο για σένα. Μπορείς να κάνεις δύσκολα πράγματα. Θα τα καταφέρεις».

– «Μπορεί να κλάψεις, ίσως και να σου λείψω όταν είσαι στο σχολείο. Είναι εντάξει να κλάψεις και να σου λείψω. Και μένα θα μου λείψεις, και αυτό είναι εντάξει γιατί αγαπιόμαστε. Και αυτό είναι υπέροχο. Με τι θα ήθελες να παίξεις μόλις αισθανθείς καλύτερα;»

«Ουάου, πραγματικά δεν θέλεις να φύγω. Με κρατάς τόσο σφικτά. Θα πάρω το χέρι σου από το μπράτσο μου, ξέρω ότι είναι πραγματικά πολύ δύσκολο αυτή τη στιγμή. Θα σε δω όταν επιστρέψω. Σε αγαπώ. Αντίο.”

Πάντα στο τέλος θα το ενημερώνεται για τη στιγμή που θα γυρίσετε να το πάρετε…

για παράδειγμα : “….και μόλις θα έχεις φάει το φαγητό σου το μεσημέρι θα έρθω να σε πάρω.”

Ένα σημαντικό τιπ είναι να δίνετε περισσότερο έμφαση στην επανασύνδεση παρά στο αντίο.

Μπορείτε να έχετε βάλει στο πρόγραμμά σας κατά την επιστροφή στο σπίτι να επισκεφτείτε τις κούνιες ή τη γιαγιά.

Πχ…. “….και μόλις θα έχεις φάει το φαγητό σου το μεσημέρι θα έρθω να σε πάρω και να πάμε στη γιαγιά.”

Ο πυρήνας του άγχους αποχωρισμού είναι ο φόβος της αποσύνδεσης.

Όταν ο αποχωρισμός είναι δύσκολος χρειάζεται να στραφούμε στη ΣΥΝΔΕΣΗ.

Χρειάζεται εδώ να δημιουργήσουμε μια γέφυρα.

Θέλουμε το παιδί μας να ξέρει ότι :

“Είμαι εδώ για σένα ακόμα και όταν δεν είμαι”

Η γέφυρα είναι ένα βασικό κομμάτι ενός επιτυχημένου αποχωρισμού

Για να καταλάβει το παιδί σας ότι είστε εκεί, ακόμα και όταν δεν είστε με τη φυσική σας παρουσία, χρειάζεται μια γέφυρα ανάμεσα σε εσάς και σε εκείνο.

Μερικές ιδέες είναι:

• Το αγαπημένο τους αντικείμενο (αρκουδάκι, κουβερτούλα…)

• Φτιάξτε ή αγοράστε τα ίδια βραχιολάκια έτσι ώστε όταν το κοιτάζει να νιώθει την αγάπη σας. “Όταν παίζεις με το βραχιόλι σου, μπορείς να σκεφτείς ότι φοράω και ‘γω το δικό μου!”

• Οπτικοποίηστε μια αόρατη χορδή που σας συνδέει, ίσως και με μία κλωστή στο αγαπημένο χρώμα του παιδιού (υπάρχει και παραμύθι).

• Σχεδιάστε μια μικρή καρδιά στο χέρι του και πείτε την “το κουμπί της αγάπης”. Γεμίστε το κουμπί με πολλά πολλά.. φιλιά και πολλές φορές, κάνοντας αστείους ήχους. Πείτε τους πως όταν θα θέλουν να νιώσουν την αγάπη σας, μπορούν να “πατάνε” το κουμπί και θα αισθάνονται την αγάπη σας να ρέει στο σώμα τους μέχρι να έρθει η ώρα να τα πάρετε. Κάντε το πρόβα στο σπίτι. Πατήστε εσείς το “κουμπί” σας και δείξτε με αστείο τρόπο πως σας διαπερνά σε όλο το σώμα σας. Πείτε και λογάκια αγάπης που θα μπορεί να θυμάται όταν θα την κοιτάζει και εκπαιδεύστε το με στρατηγικές ηρεμίας για να μπορεί να διαχειρίζεται τη λύπη ή το άγχος του.

• Φιλήστε την παλάμη του και πείτε του να αποθηκεύσει το φιλί για όταν το χρειαστεί.

Δώστε μεγαλύτερη σημασία στο να υποδεχτείτε το παιδί με μια μεγάλη αγκαλιά και μια “επίθεση φιλιών” , αν το θέλει βέβαια, παρά στο πόση ώρα μπορεί να έκλεγε ή αν έφαγε όλο το φαγητό του ή αν ήταν “καλό παιδί”. (ΔΕΝ το λέμε αυτό γενικά!)

(Αυτές τις πληροφορίες μπορείτε να τις αναζητήσετε και κατ ιδίαν με τη δασκάλα του παιδιού ή να δείτε τον αναρτημένο πίνακα που τα σημειώνουν.)

Η στιγμή της επανασύνδεσης φροντίστε να είναι μια στιγμή γεμάτη προσμονή και χαρά.

Είναι η στιγμή που σας βλέπουν μετά από τόσες ώρες μακριά σας.

Γεμίζουμε την κούπα της αγάπης τους παίζοντας.

Παιχνίδι 1

Ένας τρόπος για να κάνεις πιο παιχνιδιάρικες τις αγκαλιές είναι με το να του λες λόγια όπως: “Ωοο Θεέ μου, μου έλειψες τόσο πολύ! Γιατί να πρέπει να πας στο σχολείο και ‘γω για δουλειά. Γιατί να μην μπορούμε να είστε όλη μέρα σαν αυτοκολλητάκια!” με τρόπο που να ξεκαρδίζεται!

Παιχνίδι 2

Μετά τις αγκαλιές σειρά έχει το παιχνίδι μέχρι το αυτοκίνητο.

Εξάλλου παιδιά και παιχνίδι είναι αχώριστα!

Όταν επιτύχουμε τη σύνδεση με τα παιδιά μας τότε είναι πιο ανοιχτά να μοιραστούν μαζί μας τη μέρα τους, τις εμπειρίες τους και τα συναισθήματά τους.

Το παιχνίδι είναι ο αγώνας μέχρι το αυτοκίνητο, όπου πάντα χάνουμε!

Και όταν χάνουμε το ζούμε με τέτοιον τρόπο όπου να νιώθουν τα πιο ικανά και τα πιο γρήγορα παιδιά του κόσμου, αλλά να ξεκαρδίζονται κιόλας!

Παιχνίδι 3

Μέσα στο αυτοκίνητο συνεχίζουμε το παιχνίδι με το να τους λέμε:

“Όοοχι μην μου πεις τίποτα για το σχολείο! Δεν θέλω να μου πεις τίποτα!”

καθώς θα γελάει και θα αρχίσει να λέει, εσύ θα του λές: “ Όχι, δεν θέλω να ακούσω. Μη μου λες!!” με όσο πιο αστείο τρόπο μπορείς!

Παιχνίδι 4

Από το αυτοκίνητο στο σπίτι προσφερθείτε είτε να το πάρετε στην πλάτη και να προχωράτε σαν αλογάκι, είτε να μεταφέρετε την τσάντα του λέγοντας: “Μάλιστα υψηλοτάτη!, Ότι πείτε/θέλετε υψηλότατε!” , συνεχίζοντας και στο σπίτι με αυτό το ύφος και πάλι κάνοντάς τα να ξεκαρδίζονται.

Παιχνίδι 5

Ένα ακόμα παιχνίδι αν έχετε πάνω από ένα παιδί είναι να κάνετε διαγωνισμό τρέχοντας με τη φράση “ Ο πρώτος που θα φτάσει στο ασανσέρ είναι το πιο υπέροχο, έξυπνο και όμορφο παιδί στον κόσμο!” ή κάτι παρόμοιο και εννοείτε ότι εμείς χάνουμε 😉

Είμαι σίγουρη ότι θα βρείτε και δικά σας παιχνίδια ακόμα και το παιδί…

Απλά ακολουθήστε το και θα δείτε πόσο δημιουργικό μπορεί να γίνει και πόσο θα αλλάξει η μέρα σας, ειδικά κατά την επιστροφή!

Δώστε χρόνο….

Στη διαδικασία (στο πριν και το μετά), χωρίς βιασύνες! Γιατί όταν μας πιέζει ο χρόνος δεν μπορούμε να έχουμε την απαραίτητη ηρεμία.

Δώστε χρόνο στο παιδί, το μοναδικό δικό σου παιδί.

Δώσε χρόνο και σε εσένα. Είσαι ο σημαντικός “άλλος” για το παιδί σου.

Μοιράσου τις ανησυχίες σου με κάποιον που μπορεί να σε ακούσει (ακόμα και με κάποιον σύμβουλο), γιατί όταν είμαστε εμείς φροντισμένοι, τότε σίγουρα είναι και τα παιδιά μας.

Με την κατάλληλη προετοιμασία, ανοιχτή επικοινωνία και υποστήριξη από τους γονείς, τα παιδιά μπορούν να αντιμετωπίσουν το άγχος αποχωρισμού και να προσαρμοστούν ομαλά στις νέες τους καθημερινές υποχρεώσεις.

Ελπίζω πραγματικά αυτό το μεγάλο άρθρο να σας βοηθήσει.

Και να θυμάστε…. Μπορούμε να το κάνουμε, θα τα καταφέρουμε.

Καλή σχολική χρονιά σε όλους! 🙂

Αν αντιμετωπίζεις δυσκολίες με το άγχος αποχωρισμού και την προσαρμογή του παιδιού σου και χρειάζεσαι βοήθεια, μπορείς να κλείσεις ένα 20΄ δωρεάν ραντεβού εδώ, θα χαρώ να σε βοηθήσω με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζεις.

Μην ξεχάσεις να γίνεις μέλος της κοινότητάς μου και να μαθαίνεις περισσότερα εδώ:

Μεγαλώνοντας Συναισθηματικά Έξυπνα Παιδιά – EQ Skills