Η Dr. Jonice Webb, ψυχολόγος και επιτυχημένη συγγραφέας του βιβλίου Running on Empty: Overcome Your Childhood Emotional Neglect, στο οποίο μας μιλάει για τη συναισθηματική παραμέληση στην παιδική ηλικία (Childhood Emotional Neglect – CEN) αναφέρεται στην αδυναμία ενός γονέα να ανταποκριθεί επαρκώς στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο γονέας κάνει κάτι κακό στο παιδί, αλλά ότι αποτυγχάνει να κάνει κάτι που είναι απαραίτητο για τη συναισθηματική του ανάπτυξη.
Έχουμε συνδέσει ως κοινωνία την παραμέληση και γενικά το τραύμα, ως κάτι που έχει συμβεί ενεργά σε έναν άνθρωπο ώστε να μπορεί να αφήσει σημάδια στην ψυχή.
Παρόλα αυτά τραύμα μπορεί να προκληθεί και από κάτι το οποίο δεν έλαβες ποτέ. Όπως πχ το χάδι, η αγκαλιά ή ακόμα και η υποστήριξη από τους σημαντικούς ανθρώπους σου.
Επειδή όμως η συναισθηματική παραμέληση δεν είναι κάτι που συμβαίνει ενεργά, αλλά κάτι που δεν συμβαίνει, ο εγκέφαλος δεν το καταγράφει, και ως εκ τούτου, μπορεί να περάσει απαρατήρητο ενώ προκαλεί αθόρυβα βλάβες στη ζωή των ανθρώπων.
Ας δούμε τώρα πώς λειτουργεί:
Ας υποθέσουμε ότι μεγαλώνεις σε ένα σπίτι όπου οι γονείς σου σε αγαπούν. Έχεις ένα καλό σπίτι, πολλά ρούχα, φαγητό και πηγαίνεις σχολείο κάθε μέρα.
Φαίνεται σαν μια καλή παιδική ηλικία, έτσι δεν είναι;
Αλλά, ας πούμε ότι σε αυτή την καλή παιδική ηλικία λείπει ένα βασικό συστατικό που είναι απαραίτητο για να μεγαλώσεις σε έναν υγιή, πλήρως συνδεδεμένο και λειτουργικό ενήλικα: Ο Συναισθηματικός Συντονισμός των Γονέων.
- Αν οι γονείς σου δεν παρατηρούν πότε αν νιώθεις αναστατωμένος/νη.
- Αν δεν αντιδρούν με τον τρόπο που έχεις ανάγκη όταν είσαι θυμωμένος/νη ή πληγωμένος/νη, ή όταν έχεις ένα πρόβλημα στο σχολείο.
- Αν δεν σε αντιμετωπίζουν ως μοναδική προσωπικότητα, αλλά σαν ένα “τυπικό” παιδί, χωρίς να αναγνωρίζουν την αληθινή σου φύση.
Αυτά είναι παραδείγματα ενός σπιτικού όπου δεν υπάρχει συναισθηματική ευαισθησία, συναισθηματικός συντονισμός.
Για παράδειγμα, σκέψου/θυμήσου πως είναι η ώρα που σχολάς από το σχολείο και σου έχει ανατεθεί να αγοράσεις και το ψωμί για το μεσημεριανό γεύμα της οικογένειας.
Μπαίνεις στο σπίτι και το μόνο που ακούς από ένα άλλο δωμάτιο είναι:
– Ήρθες; Το ψωμί το έφερες;
Το μήνυμα που παίρνει το παιδί:
Το παιδί που μεγαλώνει έτσι λαμβάνει ένα “διάφανο”, αλλά ισχυρό μήνυμα από τους γονείς του: “Τα συναισθήματά σου δεν έχουν σημασία”. “Οι συναισθηματικές σου ανάγκες δεν έχουν σημασία”. Και σε ένα βαθύτερο επίπεδο, το παιδί νιώθει: “Εγώ δεν έχω σημασία”.
Οι επιπτώσεις της ΣΠΣ στην ενήλικη ζωή:
Τα παιδιά που παραμελούνται συναισθηματικά στη συνέχεια μεγαλώνουν και ως ενήλικες αντιμετωπίζουν ένα συγκεκριμένο σύνολο δυσκολιών :
- Αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά με τους ίδιους.
- Επειδή τα συναισθήματά τους δεν είχαν επικυρωθεί ως παιδιά, μπορεί να δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να εμπιστευτούν τα συναισθήματά τους ως ενήλικες.
- Μπορεί να έχουν δυσκολία να κατανοήσουν τα δικά τους συναισθήματα, καθώς και των άλλων.
- Επειδή ένα σημαντικό μέρος του εαυτού τους (ο συναισθηματικός εαυτός τους) έχει απαρνηθεί, μπορεί να αισθάνονται αποκομμένοι, ανεκπλήρωτοι ή άδειοι
- Νιώθουν διαφορετικοί από τους άλλους, λιγότερο χαρούμενοι ή συνδεδεμένοι.
- Νιώθουν ότι δεν ανήκουν πραγματικά πουθενά.
- Ίσως να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να στηριχτούν και να εμπιστευτούν τους άλλους
- Η αυτοπειθαρχία μπορεί να είναι δύσκολη, και μπορεί να κατηγορούν τον εαυτό τους για τα συναισθήματα και τις δυσκολίες τους, αφού δεν έχουν άλλες εξηγήσεις.
Η συναισθηματική παραμέληση είναι δύσκολο να αναγνωριστεί επειδή είναι τόσο αόρατη και μη καταγεγραμμένη στον εγκέφαλο σαν εμπειρία του παιδιού.
Πάμε να δούμε τώρα πώς εμείς ως οι γονείς του σήμερα μπορούμε να το αλλάξουμε όλο αυτό!
Συναισθηματική Εναρμόνιση και Ο Ρόλος των Γονέων
Η αναγνώριση και ανταπόκριση στις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών αποτελεί βασικό παράγοντα στην υγιή συναισθηματική τους ανάπτυξη. Οι γονείς μπορούν να προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη μέσω της εναρμόνισης με τα συναισθήματα του παιδιού. Για παράδειγμα, όταν το παιδί δείχνει απογοήτευση ή θυμό, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί αυτό το συναίσθημα και να το βοηθήσουμε να το εκφράσει και να το επεξεργαστεί.
Τα παιδιά (το σώμα μας δλδ) γεννιούνται με την φυσική δυνατότητα να θεραπεύονται από τις στρεσογόνες καταστάσεις της καθημερινότητας.
Υπάρχει μια σειρά διαδικασιών που ακολουθεί το σώμα μας για την απελευθέρωση των ορμονών του στρες (κορτιζόλης) και την επαναφορά του στην ισορροπία.
Αυτή η σειρά είναι : Αισθάνομαι – Εκφράζω – Απελευθερώνω
Γενιές και γενιές ωστόσο έχουμε μεγαλώσει με το να Μην αισθανόμαστε καν το οποιοδήποτε συναίσθημα και κυρίως εκείνα που είναι άβολα και έντονα.
Πάμε να δούμε τώρα τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τόσο τα παιδιά μας αλλά και τους εαυτούς μας, γιατί Ποτέ δεν είναι Αργά!
Συγκεκριμένες Ενέργειες που Μπορούν να Βοηθήσουν:
- Ακρόαση και Επικύρωση των Συναισθημάτων: Όταν το παιδί εκφράζει λύπη, θυμό ή σύγχυση, οι γονείς πρέπει να δείχνουν προσοχή και να επικυρώνουν τα συναισθήματα αυτά, χωρίς να τα αγνοούν. Το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης, της ενσυναίσθησης και διαχείρισης των συναισθημάτων είναι να μάθουμε να τα αναγνωρίζουμε και να τα ονοματίζουμε. Αυτό αρχικά μπορεί να συμβεί μέσα από το καθρέπτισμα των σημαντικών άλλων για τα παιδιά ακόμα και από την βρεφική ηλικία. Γιατί αν δεν ξέρω τί νιώθω πώς θα το διαχειριστώ;
- Παρουσία και Σταθερότητα: Η σωματική και συναισθηματική ήρεμη παρουσία του γονέα είναι απαραίτητη για να αισθανθεί το παιδί ασφάλεια και αποδοχή. Η δημιουργία ενός ασφαλούς δεσμού με τον βασικό φροντιστή είναι υψίστης σημασίας καθώς “Οι πρώτες μας σχέσεις με αυτούς που μας φρόντισαν, γεμίζουν τη βαλίτσα με την οποία ταξιδεύουμε στον κόσμο. Είναι ο χάρτης με τον οποίο πορευόμαστε στη ζωή”
Μπορούμε να αναγνωρίσουμε την παιδική συναισθηματική παραμέληση καθότι εμφανίζεται στις κοινωνικές δεξιότητες και την μάθηση του παιδιού. Το πρώτο περιβάλλον που τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τον έξω κόσμο είναι το σχολείο.
Η σχέση της Παιδικής Συναισθηματικής Παραμέλησης με το σχολείο
Η συναισθηματική παραμέληση μπορεί να επηρεάσει τις κοινωνικές σχέσεις και την ακαδημαϊκή απόδοση. Ένα παιδί που δεν έχει μάθει να εκφράζει τα συναισθήματά του μπορεί να εμφανίσει επιθετική συμπεριφορά, προβλήματα συγκέντρωσης ή δυσκολία συμμετοχής στο σχολείο.
Η ανικανότητα του παιδιού να διαχειριστεί τις συναισθηματικές του προκλήσεις μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και επιδείνωση των σχέσεων με συνομηλίκους.
Μπορεί να εμφανίζουν έντονες εκρήξεις θυμού – οργής, μπλέκουν σε καυγάδες, αρνούνται να διαβάσουν και πάνε στο σχολείο, κάνουν “σκανταλιές” και γενικά παρατηρούμε ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
Κάτι το οποίο οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο τιμωρίας και στέρησης προνομίων που βραχυπρόθεσμα παρατηρούμε να μην έχουν τα προσδοκούμενα αποτελέσματα. Ο λόγος είναι γιατί το παιδί νιώθει άσχημα με τον εαυτό του, δεν νιώθει ότι το αγαπούν και το φροντίζουν άρα δεν έχει και ασφαλή δεσμό με τον γονέα φροντιστή.
– Και όσο πιο άσχημα νιώθω για τον εαυτό μου τόσο χειρότερα φέρομαι. Τουλάχιστον έχω κάποια σημασία έτσι.
Ο άλλος δρόμος που η συναισθηματική παραμέληση μπορεί να εμφανίζεται σχετίζεται με τα αυξανόμενα νούμερα των ερευνών σχετικά με τις αγχώδεις διαταραχές τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες με τα ανάλογα συμπτώματα.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη ΠΣΠ στην Ενήλικη Ζωή
Η συνειδητοποίηση της συναισθηματικής παραμέλησης στην παιδική ηλικία μπορεί να βοηθήσει τους ενήλικες να βρουν απαντήσεις στα συναισθήματα κενότητας ή αποσύνδεσης. Η ψυχοθεραπεία, ειδικά με εστίαση στο τραύμα και τη συναισθηματική παραμέληση, μπορεί να βοηθήσει τους ενήλικες να επανασυνδεθούν με τα συναισθήματά τους και να μάθουν να τα αναγνωρίζουν και να τα εκφράζουν.
Κάποια προτεινόμενα βήματα είναι:
- Ψυχοθεραπεία (ειδικά με εστίαση στο τραύμα και τη συναισθηματική παραμέληση).
- Εκπαίδευση στη συναισθηματική επίγνωση και την ενσυναίσθηση.
- Προγράμματα mindfulness για την ενίσχυση της αυτοσυνείδησης και της συναισθηματικής διαχείρισης.
Η Συναισθηματική Παραμέληση στην Παιδική Ηλικία (ΠΣΠ) μπορεί να μην είναι εύκολα ορατή σαν αποτύπωμα στην ψυχή, αλλά οι επιπτώσεις της μπορεί να είναι βαθιές και μακροχρόνιες. Η αποδοχή των συναισθημάτων, η ήρεμη παρουσία και η εναρμόνιση με τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού είναι απαραίτητα εργαλεία για την υγιή ανάπτυξή του. Με την αναγνώριση και την αντιμετώπιση της ΠΣΠ, οι ενήλικες μπορούν να αρχίσουν να θεραπεύουν τα συναισθηματικά τραύματα και να δημιουργήσουν πιο ουσιαστικές σχέσεις τόσο με τον εαυτό τους όσο και με τους άλλους.
———————————————————————————————————————————————————-
Αν αντιμετωπίζεις δυσκολίες με το μεγάλωμα του παιδιού σου και χρειάζεσαι βοήθεια, μπορείς να κλείσεις ένα 20΄ δωρεάν ραντεβού εδώ, θα χαρώ να σε βοηθήσω με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζεις.
Σε λίγες μέρες ξεκινάει ο δεύτερος κύκλος του επιτυχημένου ομαδικού προγράμματος “Από το Χάος στη Συνεργασία” , όπου θα μάθεις πως να ακούς και να διαχειρίζεσαι το κλάμα και τα ξεσπάσματα του παιδιού σου, δίνοντάς του τα απαραίτητα εργαλεία για να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, καθώς επίσης και πως να θέτεις υγιή όρια με αγάπη και σεβασμό για την υγιή ανάπτυξή του. Μπορείς να δεις περισσότερες λεπτομέρειες εδώ και να ζητήσεις πληροφορίες στέλνοντας μήνυμα εδώ
Μην ξεχάσεις να γίνεις μέλος της κοινότητάς μου και να μαθαίνεις περισσότερα εδώ:
